Als het over toetsen gaat, laten kinderen, ouders, leraren, directeuren, bestuurders, ondersteuners, politici én wetenschappers in ons land steeds vaker van zich horen.
​
De huidige wijze van toetsen verschraalt het onderwijs, lijkt kansenongelijkheid te vergroten, wordt gezien als oneerlijke sorteermachine die geen recht doet aan ieders uniek potentieel en is maar weinig ondersteunend aan leren. Uit steeds meer hoeken komt kritiek op dit vergelijkend en sorterend toetssyteem. Op deze pagina hebben we een en ander verzameld.
Kritiek op het toetssysteem
De zin en onzin van toetsen
Onderwijs lijkt een wedstrijd te zijn geworden met jaarlijkse winnaars en verliezers. Niet alleen onder kinderen, maar ook onder tal van hardwerkende professionals die misschien zelfs geloven dat ze gefaald hebben als ze ingehaald zijn tijdens de wedstrijd...
​
Meester in toetsen Karen Heij werkt als zelfstandig toetsexpert en is in april 2021 gepromoveerd op haar onderzoek naar de Eindtoets basisonderwijs. In haar schokkende proefschrift is te lezen wat de Eindtoets wel én wat het niet meet. Karen is van mening dat toetsen kinderen verder moeten helpen en professionals moeten ondersteunen, maar ziet dat toetsen in het onderwijs helaas vaak het tegenovergestelde doen.
Toetscultuur zet jonge kinderen onder druk
Bleke snoetjes, korte lontjes, buikpijnklachten en huilende leerlingen. Dat zien leerkrachten rond de toetsperiodes op de basisschool.
Na tientallen tips over de gevolgen van onze toetscultuur zet Pointer KRO-NCRV samen met DUO Onderwijsonderzoek & Advies een vragenlijst uit onder 400 bovenbouwleerkrachten. “Wij hebben zelfs ouders die thuis consequenties hebben op lagere scores, terwijl het kind gewoon laat zien wat het kan.”
De inspectie, de toetsaanbieder, de minister... Niemand wíl stress, kansenongelijkheid en toetstraining, maar toch ís het er wel.
Wat heeft 50 jaar toetsen ons geleerd?
Met Ben Wilbrink blikt Tjip de Jong terug op meer dan 50 jaar toetsen en examineren in het Nederlands onderwijs. Zij schetsen een uitgebreide historielijn die start in de jaren 50 van de vorige eeuw en loopt tot aan nu (2023).
Waar komt de aandacht voor toetsen vandaan? Waarom zijn we ooit begonnen met toetsen en hoe is de relatie met de statistiek erbij gekomen? Zij bespreken aspecten als betrouwbaarheid, validiteit en controleerbaarheid die een grote impact hebben op onze opvattingen over toetsen, leren en wat een ‘goede’ school is. Ook wordt de noodzaak verkend om toetsen als inherent onderdeel te zien van leren en dus niet ‘losstaand’ van het onderwijs. Maar dat kan alleen als we ook kritisch in de spiegel durven te kijken als het gaat om de rol die toetsing wel en niet speelt tijdens het leren op school.
Het onderwijs opnieuw uitvinden
In 2022 verschijnt de rapportage van een grootschalig onderwijsonderzoek van ruim 300 wetenschappers van over de hele wereld. De rapportage bestaat uit een beoordeling van dat 'wat ertoe doet' in het onderwijs. De uitgangspunten in het rapport voor onderwijsbeleid in de 21e eeuw, sluiten naadloos aan bij het gedachtengoed achter IK Ontwikkel.
​
Het algemene doel van deze International Science en Evidence based Education (ISEE) beoordeling is om bij te dragen aan de toekomst van het onderwijs. Het idee is om multidisciplinaire expertise op het gebied van onderwijssystemen en hervormingen van een reeks belanghebbenden op een open en inclusieve manier te bundelen en een wetenschappelijk stevige en op feiten gebaseerde beoordeling uit te voeren die kan ondersteunen bij het ontwikkelen van onderwijsbeleid op alle niveaus. Het rapport bestaat uit drie kernboodschappen:
​
-
Gepersonaliseerd onderwijs waar ieder tot bloei kan komen is een mensenrecht;
-
Leren is een cognitief, emotioneel proces;
-
Wetenschappelijk bewijs moet de basis vormen voor onderwijsbeleid.
​
Eindtoets ongeschikt om leesvaardigheid te toetsen
Klare taal in dit lezenswaardig artikel van Eva Naaijkens en Martin Bootsma.
​
De Alan Turingschool in Amsterdam koos bewust voor evidence informed leesonderwijs. Toch bleven de resultaten op de eindtoets achter. Pas toen de school de vraagstelling ging oefenen, schoten de scores omhoog. Meet de eindtoets of leerlingen voldoen aan de referentieniveaus taal of is het een hoepeltje waar ze doorheen moeten springen?​
Zorgt onze toetscultuur voor minder leesplezier?
De redactie van Pointer bevraagt het huidige toetssysteem en komt tot boeiende conclusies.
​
Nederlandse kinderen lezen niet graag. Qua leesplezier bungelen onze 10-jarigen ergens onderaan de internationale ranglijst en hun leesvaardigheid zit inmiddels onder het westerse gemiddelde. Wat is er in Nederland anders dan in andere landen? Is onze toetscultuur daar debet aan? Scholen en leerlingen worden afgerekend op hun toetsresultaten, dus daar richt het taalonderwijs zich veelal op. Maar hoe zit dat eigenlijk?
Hoe een onmogelijke selectie het onderwijs ondermijnt.
Een betoog van Leone de Voogd en Rob Kickert (Nivoz).
​
Een artikel over hoe onze drang naar meting en selectie juist de kwaliteit van het onderwijs ondermijnt en zo élk kind de kans ontneemt om zich optimaal te ontplooien. De schrijvers stellen niet slechts dat de huidige selectie imperfect is, maar dat het probleem is dat een deugdzame selectie volstrekt onmogelijk is, vanwege drie problemen.
Hoe cijfers de motivatie van leerlingen om zeep helpen
Een analyse van onderzoeker en correspondent onderwijs Johannes Visser.
​
Naarmate kinderen langer naar school gaan, verliezen ze hun nieuwsgierigheid en plezier om te leren. Niet zo gek, als je weet hoeveel cijfers een leerling per schooljaar krijgt. In dit artikel wordt wetenschappelijk onderbouwd waarom het zo belangrijk is dat kinderen kunnen ontwikkelen onderwijs van binnenuit. Vanuit intrinsieke motivatie.
Hoge bomen
Van binnenuit gedreven om verplicht gestandaardiseerd vergelijkend toetsen te stoppen.
​
In het voorjaar van 2022 startte het netwerk #Hogebomen op initiatief van Nicole Hanegraaf. Dit netwerk maakt gebruik van de wetenschap als onderlegger en het kernteam wordt gevormd door een divers gezelschap. Zij houden elkaar op de hoogte van ontwikkelingen en stemmen activiteiten af op Actualiteit en Behoeften.
Leve het Onderwijs!
STOP het verplichten van toetsen.
Niet de toets, maar het vakmanschap van professionals én de ontwikkeling van het kind centraal!
​
Leve het Onderwijs is een beweging van bevlogen schoolbestuurders. Deze bestuurders namen initiatief voor een traject, waarbij leerkrachten, ondersteuners, directeuren en bestuurders sámen optrekken. In een aantal werkbijeenkomsten gaan zij per regio met een Gezelschap op pad om onderbouwd, overtuigd en verantwoord te kunnen zeggen: Wij stoppen ermee!
​
Onder het kopje puzzeltraining.nl vind je een filmpje waarin uitgelegd wordt, waarom het bestuur van Spaarnesant de doorstroomtoets slecht voor kinderen vindt.