Waar komen we vandaan?
IK Ontwikkel actief sinds 2004
We houden van onderwijs en geloven in de kracht van samen. IK ontwikkel een systematiek om dagelijks op natuurlijke wijze groei in beeld te kunnen brengen van het kind zelf in relatie tot de doelen. Geen gestandaardiseerde, vergelijkende toetsen, waarbij kinderen met elkaar vergeleken worden. Niet systeemgericht, maar mens- en wereldgericht. Dat doen we op basis van het gedachtengoed van Nicole Hanegraaf. Ook de manier van toetsen is in lijn met dat gedachtengoed.
IK Ontwikkel coöperatie U.A. is in oktober 2022 opgericht door een aantal leraren. Om dat wat werkt breed te kunnen delen. Zo hoeft niet iedereen zelf het wiel uit te vinden. Aan deze stap ging bijna 20 jaar ontwikkelen in, met en voor de praktijk vooraf.
2004 - 2005
Start met een Rapportfolio
De school waarmee dit verhaal start, werkt ontwikkelingsgericht. In de onderbouw wordt ontwikkeling geobserveerd en geregistreerd. De kinderen krijgen een woordelijke rapportage mee naar huis. Daar zijn niet alle ouders tevreden over. Hun kritiek is dat deze rapportage te weinig zicht geeft op ontwikkeling. Ook de leerkrachten die in de bovenbouw van de school werken, hebben kritiek. Zij geven aan dat ouders geen realistisch beeld hebben van de ontwikkeling van hun kind als het in de bovenbouw komt. In de bovenbouw wordt op dat moment gebruik gemaakt van een puntenrapport, maar dat past niet meer bij de ontwikkelingsgerichte visie van de school.
Het team heeft behoefte aan een nieuwe vorm van rapportage. Door de directie wordt een onderzoeksgroep geformeerd die hiermee aan de slag gaat. Hierin zitten leerkrachten uit zowel onder- als bovenbouw.
Na een brede verkenning en nader onderzoek concludeert de onderzoeksgroep dat er behoefte is aan zowel een rapport als een portfolio. Er wordt gekozen voor een combinatie en deze krijgt de naam: Rapportfolio. De onderzoeksgroep stelt ook een eerste versie van het Rapportfolio samen.
2005 - 2009
Het Rapportfolio: een rapport én een portfolio
Het Rapportfolio gaat in een mooie map mee naar huis en kinderen, ouders én team is positief. Het eerste deel bestaat uit een Rapport waarin per vakgebied te zien is of een kind iets zélf kan of nog met hulp. Bij het algemeen deel aan het begin van het Rapport wordt ook een woordelijke rapportage opgenomen en het Rapport wordt afgesloten met een woordje richting het kind. In het tweede deel van het Rapportfolio komt het kind zelf aan het woord en bewaart het werk waar het trots op is.
Voor het team wordt een schrijfwijzer gemaakt, zodat voor iedereen duidelijk is wat de bedoeling is.
In de jaren die volgen krijgt het portfolio-deel steeds verder vorm. Er wordt onder andere een leesportfolio ontworpen en het deel ‘Dit ben ik’ wordt uitgebreid. Op basis van de ervaringen van kinderen, ouders en leerkrachten wordt de map steeds verder aangescherpt en aangevuld.
2009 - 2011
Leerlijnen in beeld
Namens haar bestuur participeert Nicole in een landelijk innovatieproject in samenwerking met het Instituut voor Toegepaste Sociale wetenschappen (ITS) van de Radboud Universiteit Nijmegen. Doel is het ontwikkelen van een digitale ondersteunende systematiek voor kindcentra. Na 1,5 jaar stopt het project, maar de wetenschappelijke voedingsbodem ervan, inspireert om het Rapportfolio verder door te ontwikkelen. In die tijd wordt onder andere een startdocument toegevoegd en het Rapportfolio wordt passend gemaakt voor een kindcentrum (doorgaande lijn 2 – 12 jaar).
In oktober 2009 wordt door commissie Meijerink het referentiekader taal en rekenen uitgebracht. Dit lijkt aanknopingspunten te bieden om de norm van de jaargroep los te laten. In deze hoogtijdagen van het opbrengstgericht werken, wordt de relatie onderzocht tussen kerndoelen, leerlijnen SLO, leerlijnen voor SBO en SO van het CED en het referentiekader. Dat leidt tot een eerste versie van het instrument Leerlijnen in beeld waarin niet de jaargroep de norm bepaalt, maar waar de eindtermen het criterium vormen.
2011 - 2016
Doorontwikkeling Rapportfolio
Eerdere ervaringen worden meegenomen naar een nieuwe school. Deze maakt kennis met het instrument Leerlijnen in beeld. Het team is blij met de overzichten met doelen in doorlopende leerlijnen. Het instrument wordt dan ook als basis gebruikt voor de groepsplannen. Het instrument is op dat moment nog niet rijp om groei van een kind ten opzichte van zichzelf in beeld te brengen zonder de norm van een jaargroep.
In die jaren wordt het Rapportfolio verder doorontwikkeld. Naast een Rapport komt ook een Stand van zaken. Daarnaast wordt Kunst en Cultuur en Natuur en Milieu Educatie toegevoegd. Het Rapport bestaat dan uit verschillende onderdelen, waar per onderdeel wordt aangegeven of een kind het zelf kan of nog met hulp.
2016 - 2018
Van Rapportfolio naar Ontwikkelmap
Weer een aantal jaren later, sluiten ook andere scholen aan. De teams van die scholen ontwikkelen hun onderwijs van binnenuit en maken de beweging van leerstofjaar-klassensysteem naar boeiend onderwijs op maat. Hun puntenrapportage past daar niet meer bij en zij zoeken naar een passende manier van registeren van ontwikkeling.
Er wordt breed gezocht naar een instrument wat ontwikkeling in beeld kan brengen van ieder kind in een doorgaande lijn door 8 jaar basisschool, waarbij kinderen niet met elkaar vergeleken hoeven worden. Verschillende uitgevers worden benaderd, maar het instrument wordt niet gevonden. Daarom wordt besloten om het eerder ontwikkelde Rapportfolio als basis te nemen en door te ontwikkelen. Samen met Nicole wordt onderzocht welke mogelijkheden er zijn om dat te doen in lijn met de visie van de scholen. Het instrument Leerlijnen in beeld lijkt antwoord te bieden.
De scholen gaan hiermee werken en laten de norm van 'het gemiddelde' los. Ieder stapje op de leerlijn noemen zij: een ontwikkelfase. Het Rapport wordt aangepast en krijgt de naam: Stand van zaken. Hierin wordt in beeld gebracht waar het kind staat in zijn ontwikkeling (actuele ontwikkeling) en wat de verwachting is van kind, ouder en leerkracht na een bepaalde periode. Ook is ruimte om aan te geven hoe zowel thuis als op school deze ontwikkeling ondersteund gaat worden. Het Rapportfolio krijgt een nieuwe indeling en heet voortaan: Ontwikkelmap.
2018 - 2019
Van Stand van zaken naar Kind Ontwikkel Plan
In de scholen ontstaat de vraag hoe de systematiek nog meer ondersteunend kan zijn aan het werk van alledag. Hoe kan het bijdragen aan de uitvoerbaarheid van passend onderwijs? Aan boeiend maatwerk voor ieder kind? Al werkend wordt ontdekt dat het antwoord zit in het clusteren van doelen per domein.
Vanuit de behoefte aan maatwerk komt ook de vraag boven op welke wijze voor ieder kind een plan op maat gemaakt kan worden, zonder dat dit leidt tot een grote administratieve last. Liever minder administratie dan meer, is het credo. Geïnspireerd door een aantal eigentijdse kindcentra die in dat jaar worden bezocht, wordt een eerste versie gemaakt van een plan op maat voor rekenen en taal. Hierin staan behoeften van het kind opgenomen. Het krijgt de naam: Kind Ontwikkel Plan (KOP). In het KOP wordt in beeld gebracht waar een kind zich op de leerlijn bevindt en wat het nodig heeft om naar een volgende ontwikkelfase te gaan. Het KOP vervangt de eerdere Stand van zaken.
2019 - 2021
Van Kind Ontwikkel Plan naar Mijn Ontwikkel Plan
Niet lang daarna sluit nog een school aan. Dit team is op zoek naar een manier van registeren van ontwikkeling die in lijn is met hun visie en recht doet aan kind en professional. De school is in zee gegaan met een leverancier van een volledig digitaal instrument die een combinatie biedt van een rapport en een portfolio. Maar daarop is veel kritiek. Ouders en teamleden zijn niet tevreden: Ouders geven aan het geheel onoverzichtelijk te vinden en zeggen geen idee te hebben waar hun kind zit in ontwikkeling. Ook missen ze de mogelijkheid tot een papieren uitdraai. Leerkrachten vinden met name dat het werk wat ze erin stoppen niet in verhouding staat tot wat het oplevert.
Ook dit team maakt kennis met het Kind Ontwikkel Plan (KOP). Zij zien mogelijkheden voor hun eigen school en besluiten een pilot te draaien met een aantal leerkrachten en ouders. Op basis van die ervaringen, worden nog een aantal aanpassingen gedaan. Zo wordt onder andere de drieslag Leerling – Prof – Meester toegevoegd, waarmee de mate van beheersing kan worden geduid. De term ontwikkelfase wordt vervangen door segment en het instrument krijgt de naam: Mijn Ontwikkel Plan (MOP). Het MOP krijgt een plaats in een pak-en bladerversie van een portfolio met de naam: Mijn Ontwikkel Map (MOM).
Ondanks dat het gedachtengoed achter de instrumenten eenvoudig te begrijpen is voor zowel kinderen, ouders als professionals, ervaren alle scholen die met de systematiek werken, dat het belangrijk is om iedereen goed mee te nemen in deze manier van registreren van ontwikkeling. De systematiek vraagt een andere kijk dan men gewend is in onderwijsland. In plaats van het gemiddelde als norm te nemen en kinderen op basis daarvan met elkaar te vergelijken, wordt uitgegaan van wat een kind kan en hoe de groei is ten opzichte van zichzelf. Kinderen worden niet met elkaar vergeleken, maar met gisteren.
2021 - 2022
Van Mijn OntwikkelPlan naar IK Ontwikkel
Als zelfstandige werkt Nicole verder aan het gedachtengoed en de systematiek. Er komt niet alleen de mogelijkheid voor een plan op maat voor taal en rekenen, maar dit wordt uitgebreid voor alle kernactiviteiten. Mijn Ontwikkel Plan (MOP) wordt: IK Ontwikkel, een eigenwijze Leerling Ontwikkel Systematiek. De term segment maakt plaats voor: stap.
Via via wordt een technicus gevonden die samen op wil trekken om de systematiek deelbaar te maken. Deze samenwerking leidt tot een app die in het voorjaar van 2022 technisch getest wordt. Carla doet mee als kritische vriend en doet praktijkgericht onderzoek. Anneleen is betrokken als Meester taal en Wereldwijs. Zij ontwikkelt in, met en voor de praktijk en bouwt samen met Carla en Nicole diverse digitale borden met ondersteunend materiaal. De basis staat stevig.
Vlak voor de zomer van 2022 horen verschillende professionals 'van buiten' over de eigenwijze Leerling Ontwikkel Systematiek IK Ontwikkel in een online Meesterklas. Er is enthousiasme en vrijwel unaniem willen deze scholen met de systematiek aan de slag.
2022 - 2023
IK Ontwikkel... verrassend anders 🌱
In de zomer van 2022 wordt de verdeling van kernactiviteiten en domeinen enigszins herzien en aangescherpt, zodat een en ander helemaal in lijn is met het referentiekader taal en rekenen. Diverse experts worden betrokken en het geheel wordt nogmaals kritisch doorgenomen. Na de zomer gaan de eerste gezelschappen van nieuwe scholen vanuit Leefleerschool van-Binnenuit mee op pad. Zij ontwikkelen eigen meesterschap in het werken met de ondersteunende systematiek. In een aantal bijeenkomsten, maken zij zich het gedachtengoed eigen en de materialen op maat voor hun eigen school.
In de tussentijd wordt alles juridisch in orde gemaakt, zodat de app betrouwbaar is en door scholen gebruikt kan gaan worden. Er worden contracten opgesteld, AVG-afspraken gemaakt en in oktober 2022 wordt een coöperatie opgericht om de systematiek breed te kunnen delen. IK Ontwikkel is dan klaar voor 4-12 jaar.
In maart 2023 start een ontwikkelteam jonge kind vanuit de behoefte aan doorgaande lijnen 0-12 jaar.