Waar komen we vandaan?
IK Ontwikkel actief sinds 2004
De coöperatie is in oktober 2022 opgericht. Hieraan ging bijna 20 jaar ontwikkelen in, met en voor de praktijk vooraf.
2004 - 2005
Start met een Rapportfolio
Het verhaal begint in 2004 bij een ontwikkelingsgerichte basisschool. In de onderbouw van die school wordt de ontwikkeling handelingsgericht geobserveerd en geregistreerd. De kinderen krijgen een woordelijke rapportage mee naar huis. Maar daarmee zijn niet alle ouders tevreden. Zij zeggen dat de rapportage hen te weinig zicht geeft op ontwikkeling. Ook de leerkrachten in de bovenbouw hebben kritiek. Zij zeggen dat ouders geen realistisch beeld hebben van de ontwikkeling van hun kind als het in de bovenbouw komt. Op dat moment maakt die bovenbouw nog gebruik van een puntenrapport, maar collega's vinden dat dat niet meer past bij de ontwikkelingsgerichte visie van de school.
Het team heeft behoefte aan een nieuwe vorm van rapportage. Door de directie wordt een onderzoeksgroep geformeerd die hiermee aan de slag gaat. Hierin zitten leerkrachten uit zowel onder- als bovenbouw. Na een brede verkenning en nader onderzoek concludeert de onderzoeksgroep dat er een wens is voor zowel een rapport als een portfolio. Er wordt gekozen voor een combinatie en deze krijgt de naam: Rapportfolio. De onderzoeksgroep stelt nog dat jaar een eerste versie van het Rapportfolio samen.
2005 - 2009
Het Rapportfolio: een rapport én een portfolio
Het Rapportfolio gaat in een mooie map mee naar huis en kinderen, ouders én team zijn positief. Het eerste deel bestaat uit een Rapport waarin per vakgebied te zien is of een kind iets zélf kan of nog met hulp. Bij het algemeen deel aan het begin van het Rapport wordt ook een woordelijke rapportage opgenomen en het Rapport wordt afgesloten met een woordje richting het kind. In het tweede deel van het Rapportfolio komt het kind zelf aan het woord, worden processen in beeld gebracht en bewaart het kind werk waar het trots op is. Voor het team wordt een schrijfwijzer gemaakt, zodat voor iedereen duidelijk is wat de bedoeling is.
In de jaren die volgen krijgt het portfolio-deel steeds verder vorm. Er wordt onder andere een leesportfolio ontworpen en het deel ‘Dit ben ik’ wordt uitgebreid. Op basis van de ervaringen van kinderen, ouders en leerkrachten wordt de map steeds verder aangescherpt en aangevuld.
2009 - 2011
Leerlijnen in beeld
In 2009 is een van de mede-oprichter van de coöperatie (Nicole) van leerkracht en intern begeleider directeur geworden. In die hoedanigheid participeert zij namens haar bestuur in een landelijk innovatieproject in samenwerking met het Instituut voor Toegepaste Sociale wetenschappen (ITS) van de Radboud Universiteit Nijmegen. Doel is het ontwikkelen van een digitale ondersteunende systematiek voor kindcentra. Helaas stopt het project na 1,5 jaar, maar de wetenschappelijke voedingsbodem ervan, inspireert om het Rapportfolio verder door te ontwikkelen. In die tijd wordt onder andere een startdocument toegevoegd en wordt het Rapportfolio passend gemaakt voor een kindcentrum (doorgaande lijn 2 – 12 jaar).
In oktober 2009 brengt de commissie Meijerink het referentiekader taal en rekenen uit. Dit kader geeft houvast om de norm van de jaargroep los te laten. In deze hoogtijdagen van het opbrengstgericht werken, onderzoekt Nicole in de praktijk met verschillende specialisten de relatie tussen kerndoelen, leerlijnen SLO, leerlijnen voor SBO en SO van het CED en het referentiekader. Dat leidt tot een eerste versie van het instrument Leerlijnen in beeld. In dit instrument bepaalt niet het gemiddelde van de jaargroep de norm, maar vormen de eindtermen het criterium.
2011 - 2016
Doorontwikkeling Rapportfolio
De opgedane ervaringen worden meegenomen naar een volgende school. Deze maakt kennis met het instrument Leerlijnen in beeld. Het team is blij met de overzichten met doelen in doorlopende leerlijnen. Zij kiezen ervoor het instrument te gaan gebruiken als basis voor hun groepsplannen. Op dat moment is het instrument nog niet rijp om groei van een kind ten opzichte van zichzelf in beeld te brengen. De jaargroep blijft nog de norm bepalen.
In de jaren 2011 - 2016 wordt het Rapportfolio verder doorontwikkeld. Naast een Rapport komt er een Stand van zaken. Daarnaast wordt Kunst en Cultuur en Natuur en Milieu Educatie toegevoegd. Het Rapport bestaat dan uit verschillende onderdelen. Per onderdeel wordt aangegeven of een kind het zelf kan of nog met hulp.
2016 - 2018
Van Rapportfolio naar Ontwikkelmap
Vanaf 2016 sluiten leerkrachten van andere scholen aan en ontwikkelen mee van binnenuit. De puntenrapportage op deze scholen past niet meer de manier waarop zij kijken naar ontwikkeling en zij onderzoeken een passende manier om groei in beeld te brengen.
Zij zoeken naar een instrument wat ontwikkeling in beeld kan brengen van ieder kind in een doorgaande lijn door 8 jaar basisschool, waarbij kinderen niet met elkaar vergeleken hoeven worden. Zij benaderen verschillende uitgevers, maar tevergeefs. Het instrument waar zij behoefte aan hebben, wordt niet gevonden. Daarom kiezen zij ervoor om het bestaande Rapportfolio verder door te ontwikkelen. Met Nicole onderzoeken zij welke mogelijkheden er zijn om dat te doen in lijn met de visie van hun school.
Scholen gaan aan de slag met het instrument Leerlijnen in beeld en laten de norm van 'het gemiddelde' op basis van leerjaar los. Ieder stapje op de leerlijn wordt een ontwikkelfase. In deze jaren wordt het Rapport aangepast en krijgt een nieuwe naam: Stand van zaken. Hierin wordt in beeld gebracht waar het kind staat in zijn ontwikkeling (actuele ontwikkeling) en wat de verwachting is van kind, ouder en leerkracht na een bepaalde periode. Ook is ruimte om aan te geven hoe zowel thuis als op school deze ontwikkeling ondersteund gaat worden. Het Rapportfolio krijgt een nieuwe indeling en een nieuwe naam: Ontwikkelmap.
2018 - 2019
Van Stand van zaken naar Kind Ontwikkel Plan
Bij leerkrachten in verschillende scholen ontstaat de vraag hoe de systematiek zoals die op dat moment is nog meer ondersteunend zou kunnen zijn aan het werk van alledag. Hoe kan het bijdragen aan ieders vakmanschap? Aan de uitvoerbaarheid van passend onderwijs? Aan boeiend maatwerk voor ieder kind? Dat antwoord blijkt in de praktijk te zitten in het clusteren van doelen per domein.
Omdat de scholen streven naar maatwerk in samenhang voor ieder kind, ontstaat ook de vraag hoe voor ieder kind praktisch en realistisch een plan op maat gemaakt kan worden, zonder dat dit leidt tot een enorme administratieve last. Liever minder administratie en meer kwaliteit, is het credo. Geïnspireerd door een aantal eigentijdse kindcentra die in dat jaar worden bezocht, wordt een eerste versie gemaakt van een plan op maat voor rekenen en taal. Hierin staan behoeften van het kind opgenomen. Het krijgt de naam: Kind Ontwikkel Plan (KOP). In het KOP wordt in beeld gebracht waar een kind zich op de leerlijn bevindt en wat het nodig heeft om naar een volgende ontwikkelfase te gaan. Het KOP vervangt de eerdere Stand van zaken.
2019 - 2021
Van Kind Ontwikkel Plan naar Mijn Ontwikkel Plan
In 2019 sluit nog een school aan. Het team van deze school is op zoek naar een manier van registeren van ontwikkeling die in lijn is met hun visie en recht doet aan kind én professional. De school is in zee gegaan met een leverancier van een volledig digitale versie met een combinatie van een rapport en een portfolio. Maar daarover zijn ouders en teamleden niet tevreden. Ouders geven aan het geheel onoverzichtelijk te vinden en zeggen geen idee te hebben waar hun kind zit in ontwikkeling. Ook missen ze de mogelijkheid tot een papieren uitdraai. Leerkrachten vinden met name dat het werk wat ze erin stoppen niet in verhouding staat tot wat het oplevert.
Als dit team kennis maakt met het Kind Ontwikkel Plan (KOP) zien zij mogelijkheden voor hun eigen school en besluiten een pilot te draaien met een aantal leerkrachten en ouders. Zij gaan met Nicole aan de slag en hun ervaringen worden gebruikt om nog een aantal verbeteringen door te voeren. Zo wordt onder andere de drieslag Leerling – Prof – Meester toegevoegd, waarmee de mate van beheersing kan worden geduid. De term ontwikkelfase wordt vervangen door segment en het instrument krijgt de naam: Mijn Ontwikkel Plan (MOP). Het MOP krijgt een plaats in een pak-en bladerversie van een portfolio met de naam: Mijn Ontwikkel Map (MOM).
Het gedachtengoed achter de instrumenten blijkt eenvoudig te begrijpen voor zowel kinderen, ouders als professionals. Toch ervaren scholen die met de systematiek werken, dat het belangrijk is om iedereen goed mee te nemen in deze manier van registreren van ontwikkeling. De systematiek vraagt een andere kijk dan men gewend is in onderwijsland. Kinderen worden niet met elkaar vergeleken, maar met gisteren. In plaats van het gemiddelde als norm te nemen en kinderen op basis daarvan met elkaar te vergelijken, wordt gestart bij wat een kind wél kan en hoe de groei is ten opzichte van zichzelf in relatie tot de doelen.
2021 - 2022
Van Mijn OntwikkelPlan naar IK Ontwikkel
In 2021 stopt Nicole met haar werk in loondienst en werkt als zelfstandige verder er aan het gedachtengoed en de systematiek. Dat doet zij steeds in nauwe samenwerking met Anneleen en Carla als mede-oprichters van de coöperatie én met tal van leerkrachten in verschillende scholen. Zo ontstaat niet alleen een plan op maat voor taal en rekenen, maar voor alle kernactiviteiten. Mijn Ontwikkel Plan (MOP) wordt: IK Ontwikkel, een eigenwijze Leerling Ontwikkel Systematiek. De term segment maakt plaats voor: stap.
Via via wordt een technisch ontwikkelaar gevonden die samen op wil trekken om de systematiek deelbaar te maken. Deze samenwerking leidt tot een app die in het voorjaar van 2022 technisch getest wordt. Carla doet mee als kritische vriend en doet praktijkgericht onderzoek. Anneleen is betrokken als Meester taal en Wereldwijs. Zij verzamelt wat er ontwikkeld is en richt samen met Carla en Nicole een online ondersteunende omgeving in met digitale borden vol materiaal voor mens- en wereldgericht onderwijs. De basis staat stevig.
Vlak voor de zomer van 2022 horen verschillende leerkrachten, intern begeleiders en directeuren 'van buiten' over IK Ontwikkel in een online Meesterklas. Er is enthousiasme en vrijwel unaniem kiezen deze scholen ervoor ook met de systematiek aan de slag te willen.
2022 - 2023
IK Ontwikkel... verrassend anders 🌱
In de zomer van 2022 wordt de verdeling van kernactiviteiten en domeinen nog wat herzien en aangescherpt, zodat het volledig in lijn is met het referentiekader taal en rekenen. Diverse kritische experts wordt gevraagd het geheel eens kritisch door te nemen. Op- en aanmerkingen worden verwerkt. Na die zomer gaan de eerste gezelschappen van nieuwe scholen met Leefleerschool VAN BINNENUIT op pad. Zij delen vakmanschap en ontwikkelen meesterschap in het werken met IK Ontwikkel. In een aantal bijeenkomsten maken zij zich het gedachtengoed eigen en starten zij met het op maat maken van de materialen voor hun eigen school.
In de tussentijd wordt alles juridisch in orde gemaakt, zodat de app betrouwbaar is en door scholen veilig en verantwoord gebruikt kan worden. Er komen gebruiksvoorwaarden, contracten, AVG-afspraken en er wordt gekozen voor een coöperatie als passende rechtsvorm. In oktober 2022 wordt die coöperatie door Anneleen, Carla en Nicole opgericht. IK Ontwikkel is dan klaar voor 4-13 jaar.
In maart 2023 start een ontwikkelteam met diverse specialisten jonge kind vanuit de behoefte aan doorgaande lijnen 0-13 jaar. Zij ontwikkelen samen en dit leidt in augustus 2023 tot een ondersteunende systematiek die gebruikt kaan worden in het hele kindcentrum.